Vyggies in die Harde Son

Fushia is die kleur, ek dink.
Gesiggies gedraai na die son, die harde son.
Voeltjies gaap en val amper van die stokkies af.
Die rose verlep.
Dahlias en Angeliere het lankal die stryd verloor.

Doringboompie, Frangipani, Magnolia en Koorsboom staan dapper regop op parade.
Bosveld gras droog en geel waai in die wind.
Sand, stof en klippe.
Harde son bak, bak die blare af, die bas af.
Genadeloos.
Sonder belofte van verligting.
Harde son.

Hoe pragtig kom hul almal op.
Blomme van alle kleure en geure.
Solank dit reen.
Solank die sonnetjie tussen die wolke wegkruipertjie speel.
Solank die grond vriendelik nat is en die voeltjies in die plassies speel.

Blom-mens kom deur die skemer loer.
Ogies groot, vel lig en lippe vol.
Skugter lag die tieners, mooi en sterk en jonk.
Rooskinders met mooi huise waar selde trane loop.
Angeliere vol plesiere en genot.
Doringboompie seuns leer rugby, krieket en golf, praat met pa oor die Effektebeurs.
Orgidees, Gesiggies, Magnolias... almal so pragtig, so kosbaar.

Af langs die stofpad, naby die rivier is waar Alwyne, Plakkies en Vyggies staan.
Waar drank goedkoop loop en onmenslikke wreedheid armoede onderstreep.
'n Paar Vyggies groei in die stad, in die pastorie maar, hulle het lankal geleer om soos rosies te staan.

Vyggies staan wortels diep.
Rosie gooi wortels wyd.
Vyggies hou die water vas.
Rosies speel en lag en plas.
Vyggies klou en bly maar laag.
Rosies klim al hoer en hoog.
Harde son kom.
Wolkies vlug.
Barre aarde.
Vuurwarm grond.
Kaal, kaal klippe.

Genade!
Lewe!
Ag, Vader help!
Rosie mensie struikel en val, val en val;
tot net die stokkie bruin en alleen, droog in die akkertjie staan.
Vyggies draai hul gesiggies na die son, die harde son.

Hierdie Een

Met die tweede kramp bel sy die vroedvrou. Haar oudste kind het aan die slaap geraak tussen die poppe. In die badkamer val die baba uit in die toilet. Haar misnoee met die kind se geslag laat haar vir 'n sekonde wens sy kon dit wegspoel. Sy knoop die geboortegordel en wag vir die vroedvrou. Waar die baba stil op die  vloer le^ kom 'n onsienlikke vinger saggies te ruste tussen haar ogies.

Later, maande later, le^ die ou dingetjie in haar wiegie. Sy huil maar niemand kom nie. Haar boudjies brand. Haar magie is leeg. Ousus is te klein om te help. Pappie werk. Mammie is in die badkamer, besig om op te gooi. Wanneer gaan sy leer dat huil 'n nodelose misbruik van energie is? Die Meester buig oor die wiegie en plaas 'n vinger op haar koppie en fluister: " Hierdie Een."

Na amper 'n hele mislikke somer gaan mammie na 'n kleniek om die baba te he^.  Ousus en kleinding bly by ouma. Hulle begryp nie wat aangaan nie. Hulle weet net "Mammie is weg".  Toe sy terugkom huil sy baie. Sy kan nie die kinders se gekerm verdra nie. Sy bind hulle beentjies met ou sykouse aan die tafelpote vas, los hulle daar op komberse om te sit, te speel, te slaap. Die Meester buk ongesiend oor die kleintjie, sit Sy vinger tussen haar ogies en se^: " Hierdie een. Hierdie een."

Pappie vat haar saam met hom. Miskien kon mammie nie ophou huil oor boetie se dood nie. Miskien was sy nie lus vir die baba nie. Miskien was 'n twede dogter oorbodig. Pappie laat haar speel in die modder waar hy tuinmaak. In die olie en gereedskap terwyl hy aan di  kar werk. By die rivier bind hy 'n tou om haar lyfie vas met die ander end om 'n boom sodat sy nie inval terwyl hy visvang nie. Meester le^ Sy vinger saggies op haar voorkoppie.

Later l^e ons blommetjie alleen in die donkernag, yskoud op haar bedjie. Nagmerries, slegte drome en 'ruggie stukkend geslaan met 'n lat. Sy wonder wanneer dit gaan stop. Sy wonder of iemand ooit regtig lief sal wees vir haar. Miskien is sy so sleg dat die hemel haar nie wil he^ nie. Maar die Meester buk oor haar bedjie, le Sy vinger op haar voorkoppie, reg tussen haar ogies en se: " Hierdie een. Hierdie een. Hierdie een..."

'n Dag breek aan toe baba 'n kind word. 'n Derde dogter was teen daardie tyd gebore en die gesogde seun is 'n baba. Ons kindjie dra 'n geel rokkie met swart skoene sonder kouse. Haar hare is lank in twee vlegsels. Onseker en skugter leef sy om weg te kruip. Op 'n Donderdag, jeugdag, loop sy die gangetjie af tot voor die kansel. Raak sy weg in die skare wat reageer op die  uitnodiging. Die Meester se vinger rus op haar voorkop en Hy se^: "Hierdie een. Hierdie een. Hierdie een is Myne."

Niks maklik in die Winter.

Niks is maklik in die winter nie. Laat herfs kom die ys. Dit sit op alles en skitter in die vroeee more-son, blinkertjies op rooi, geel, roes en vuurvlam blare wat net minute bly. Groen gras lyk grys en wat swart is, is glad.

Vroegmore moet ek roer om die ys van die kar se ruite te skrap. Vergeet om handskoene aan te trek is pynlik. Die sole van my skoene is 'n probleem maar ek is al klaar moeg van stewels dra...... Hoe moet 'n dame altyd haar skoene in die kleedkamer aantrek want dis stewel weer....  Die eerste sneeustorm word met die opwinding van 'n staatsbesoek of winterparade verwag.  Die winkels word oorhardloop soos mense melk, brood, koue vleis, kaas en water koop. Almal word weerprofete. Vreemdes vra uit oor ys, sneeu en temprature. "Hoe lyk dit daar buite vandag?"

Jasse, baadjies, mussies, handskoene, serpe, stewels.....  Sneeu is so mooi as dit val. Dit wieg-sweef af aarde toe soos 'n miljoen donsvere. Die bere het die regte idee, eet jouself trommeldik en slaap die winter om. Dit neem soveel tyd en energie om gereed te maak om uit te gaan dat mense nie regtig wil uitgaan nie. Nuwe sneeu sit op heinings, bome  posbusse soos die koekversiersel by kerkbasare. Baie huise se verhitting is houtstowe, kaggels of olie "boilers". Hitte is meer gesog as spookasem op die jaarlikse skou. Ekstra vensters word oor die ander vensters geskroef. Grys dae sonder son word donker voor die middag om is.

Vlieg ver in my dagdrome na warm suiderson, buffelgras en stofpaaie; klonkies en hul donkies, ander met draadkarretjies met politoer blikkies vir wiele. In my oor die tale, baie tale wat ek nie verstaan nie maar tog bekend in hulle ritme en melodie. Houtvure wat vroee more kom op die Laeveld lug en my aanmoedig soos Moedertjie se hand op my skouer.

Sop en bredie, gebak van alle geure en kleure. Die morelug, koud en vars, vertel van pasteie, spek, eier en kaneel. Boeretroos in bekers. Kaggelvure. Sagte musiek oor die radio. Dis nog skemer buite en die sneeu kraak. Ons gaan nou jag want niks is maklik in die winter nie.

'n Oomblik, 'n minuut, Tyd..tyd...

Die foon styf vasgedruk teen my oor loop ek die kombuisdeur uit. Selfs die geraas van die lopende kraan is te veel. My hele wese kraak in my poging om te luister na wat sy se maar, op die end is dit net die toon en buiging van haar stem wat haar wense oordra. Dit klink soos: "Ek is moeg en gedaan en kannie meer aangaan nie." Die laaste woorde kom helder en duidelik in my oor, my hart. "Ek is vreeslik baie, baie lief vir jou." Snikke, 'n kreet breek los in my want ek weet dis die laaste keer wat ek haar stemmetjie hoor. Tyd!!!! As ons net meer tyd gehad het.

Mens moet werk, 'n lewe verdien. Daar is skottelgoed om te doen, wasgoed te was, 'n huis om skoon te maak, kos te kook. Take soos inkopies doen, motor diens of laat was, selfs tandaards of dokter toe gaan. Die dinge wat mens dink saak maak soos kuns musiek fiesiese oefeninge....  Dit frustreer my want dit voel so nutteloos, so doelloos, so..., so mors van tyd.

Vier kort daggies het baie gou verby gevlieg en later sal ek bitter spyt wees dat ek dit nie maar bietjie meer uitgerek het nie. Elke minuut saam probeer ek in my geheue inbytel. Diep asem tuie om die aroma te onthou. Die kleure, die klanke, onthou. Asof ek swat vir 'n eindeksamen vir my siel. Ons was na aan trane die aand voor ek weg is. So baie dinge om nog te se en so baie vragies nog te vra... Daar was nie tyd nie.

Ek wil teruggaan dertig, veertig jaar terug. Die dae wat verwyl was met kommer, vrees en bitter haat van my jeug gaan optel, bymekaar maak. Dis tyd, kosbare tyd. Tyd om met die mensies wat ek liefhet te spandeer. Tyd om te luister. Tyd om stil-stil saam te wees. Tyd om lief te he. Tyd om mooi dinge te doen en se. Tyd om vreugde en lig te bring. Tyd, ag, net nog 'n bietjie tyd.

Daar is 'n vae troos in die  belofte van ewigheid. Die ou kerkliedjies wat vertel van dae sonder end in die hemel word nou vir my dierbaar. Drome oor hoe ons nooit weer sal totsiens "se" nie. Op die strate van goud, langs die ewigge rivier.... sal daar genoeg tyd wees? Ek hoop so. O Meester ek hoop so.

Skuldig

Hy het nie regtig geweet wat hom getref het nie. Die skoot weergalm in die koue lug en spring van die gevriesde bome, klippe, heuwel. Sy liggaam vlieg in die lug, spin 'n halwe draai, val op sy rug, kop eerste, oor die droee blare en sneeu teen die heuwel af. 'n Boom stop sy glip. Is hy dood? Ek hoop so.

Jammerte omdat ek hom eerste raak gesien het, in my onskuld, hom uitgewys het. Jammer mooi klein roesbruin diertjie, jammer dat die boer sy kuikens moet beskerm, jammer dat ek nie maar liewer stilgebly het nie, jammer dat al hierdie dingetjies jou lewe gekos het, jammer dat ek daar was, jammer... jammer... jammer...

Soos dominoes word daar gese. Of was dit die vlinder-effek? Wat maak dit tog regtig saak? Alles is inmekaar geweef. Niks staan alleen. Elke ding hoe klein ookal, beinvloed die ander. Die besonderse donker grommende wolke skiet weerlig strale uit. Swaar trane dik met hael reen uit die donderse weer. Nat aarde, oorstroom na jare se droogte, verspoel in die oorvloed. Waar gaan die saadjies vashaak, vashaak en miskien groei?

Enkele tree, enkele woorde, enkele aksies, die kyk in n oog, elkeen word 'n steen in die kasteel wat ons gevangenis word. Ons pyn word bitter veroordeling. Swaar gebukkend onder die las, struikelend hou ons die glimlag vas. Buite sonskyn, binne reen en hael... ys. 

My liewe klein foksie 'n minuut vroeer sou my gesig weggedraai gewees het. My oe op die hond. Reg op daardie oomblik moes die gesprek se angs my oe buite toe jaag. Uit die vertrek en die seer vrees wat my forseer om vals skuld reghoekig in die gesig te staar.